︎

  

Dünya İçin, bilinçli yaşam yaklaşımını benimseyerek doğayı korumak adına jenerasyonlar arası bilgi paylaşımı yapan, atık temizliği, geri/ileri dönüşüm ve tasarım etkinlikleri düzenleyen bir sosyal oluşumdur.



ULAŞ
TAKİP ET
︎ Email
︎ Instagram
KOMPOST, BOKASHİ KOMPOST. 

 Mutfakta kullanılabilen bir bokashi kompost bidonu görüntüsü. 

KILAVUZ

︎


 

5 Şubat 2023
Derleyen: İrem Çetinor
Dünya İçin, ilk olarak 2018 yılında bir atık toplama ve geri dönüştürme aktivitesi olarak başladı. Yaz aylarında sahillerde, kış aylarında ormanlarda atık toplamaya gidiyorduk.
Bir süre sonra biz de genel olarak bu ‘çöp’ ve ‘atık’ konusuna farklı bir şekilde bakmaya başladık. Yaklaşık 4-5 senedir kendi yaşadığım apartman dairesinde kompost denemeleri yapıyorum. Bazı yakın arkadaşlarım deli olduğumu çoğu kez düşündü. Özellikle bu ‘yeşil’ hareketler dünya üzerinde özellikle de Türkiye çapında fazla yayılmamıştı o zamanlarda, ama yine de bir doğruyu bir kez öğrenince o doğru eğer sizi derinden etkiliyorsa, yaşam alışkanlarını değiştirmemek elde değil. 

Kompost yolculuğumda uzun bir süre soğuk kompost yapmayı denedim. Kompostun farklı çeşitleri var. Örneğin soğuk kompost, sıcak kompost, solucan kompostu, bokashi kompostu gibi pek çok farklı tür var. İçlerinden hangisini uygulamak benim için uygun olur diye sorup soğuk komposta karar vermiştim. Ben genellikle yeşil atık ile kahverengi atığı dengeli bir biçimde karıştırdığımı sandığım soğuk kompost ile oldukça serüvenli süreçlerden geçtikten sonra, bu konunun sandığım kadar içgüdüsel bir konu olmadığına kanaat getirip bilenlerden öğrenmeye karar verdim, ve yolum sağolsun Kokopelli Şehirde’nin kurucuları Yasemin Kırkağalıoğlu ve Elif Çatıkkaş sayesinde Profesör Doktor Volkan Dündar ile kesişti.
 
Volkan hoca’nın öğrettikleri ardından laktobasil serumunu kendi başıma yapamayacağımı ya da kepek bulamayacağımı düşünerek Bokashi kompostundan bir süre daha uzak durdum. 
Zaman geçtikçe kompost uygulaması yapan ve bu konu ile ilgilenen insan sayısı arttı, ve Bokashi kepek ve malzemeleri daha erişilebilir oldu. Şimdiyse yarım seneden uzun bir süredir Bokashi yapıyorum ve çok memnunum! Herkese tavsiye ederim, gerçekten sandığınız kadar zor değil. 

Şimdi gel gelelim, toplumumuzun bu konuya yaklaşımındaki çeşitli önyargılara ve gıda atıklarının yeniden değerlendirilmesinin doğayla uyumlu bir yaşam için başlangıç olduğu gerçeğine! 



Kompost yapmaya karşı çoğumuzun ön yargısı aşağıdaki gibidir:  

1- “Kokacak.’’
2- “Sinek gelecek.’’
3- “Şehirde yapamam.’’
4- “Kim uğraşacak ki şimdi.’’ 




Eğer 4 numaralı cümleyi söyleyen kümedeyseniz, bu yazıyı şimdi okumaktan vazgeçin. Kokacağından ya da sinekleneceğinizden çekiniyorsanız bunun çözümü var. Şehirde yapamayacağınızı düşünüyorsanız da bu doğru değil. O yüzden haydi bakalım, konumuza giriş yapalım.


Öncelikle kısaca bir gıda atıklarından bahsetmek istiyorum. Tarım Orman Bakanlığı’nın sitesinde karşımıza çıkan ‘Gıdanı Koru’ isimli belgede gıda atıkları ile ilgili, yazan yazıya göre,


‘Her yıl gıda tüketimi amacıyla üretilen gıdanın üçte biri, yaklaşık 1,3 milyon tona karşılık gelen miktarı sofralarımıza ulaşmadan kayba uğruyor ya da israf ediliyor.’



ve bunun ötesinde de, ‘Her yıl küresel düzeyde yaklaşık 931 milyon ton gıda israf edilmekte, bir başka deyişle çöpe gidiyor.’ bilgisi ortaya konmuş.’ 

Dünya İçin kurulduğundan beri, ‘çöp değil atık’ sloganıyla hareket etmeye özen gösteriyoruz. Çöp dediğimiz şey doğada kaybolmayan ve işlevsiz hale gelmiş şeylere deniyor. Hatta Türk Dil Kurumu’na göre çöp: yararsız, pis veya zararlı olduğu için atılan ufak tefek şeylerin hepsi’ demekmiş. Halbuki gıda atığı asla çöp değildir, ve çöpe atılmamalıdır.

Çöpe diğer atıklarla yani ambalaj, metal, kumaş vb. seylerle birlikte atılan gıda atıkları hem ambalaj atıklarının geri dönüştürülmesini zorlaştırır, toprağa dönüşmediği gibi, katı atık sahasında beklerken uzun vadede, metan gazı oluşturarak karbondioksitten neredeyse 25 kat daha kuvvetli bir sera gazının salınmasına sebep olur.




Ecostore’dan aldığımız bir bokashi kompostu ve kepeği görüntüsü. 
Şimdi tüm bunları öğrendiğimize göre farklı kompost türlerinden kısaca bahsedelim.


Farklı kompost türleri:

  1. Bokashi Kompostu

  2. Sıcak Kompost

  3. Soğuk Kompost

  4. Solucan Kompostu

Şehirde uygulaması en pratik ve zahmetsiz olan kompost türü olan Bokashi kompostuna detaylı bir bakış atalım:

Bokashi Japonca’dan gelen bir kelimedir, ve fermente edilen organik madde anlamında kullanılır. Organik atıkların hava ile temasının minimize edildiği, oksijeni az ortamlarda ‘yararlı’ doğal mikroorganizmalarla fermente edilme yönetimidir. Bir nevi gıda atığınızı turşuluyor olacaksınız. Sinek, böcek, kötü koku olmadan kompost yapmayı deneyimlemek için güzel bir başlangıç noktası.




Bokashi kompostu içine neler atabilirsiniz?


  1. Çiğ / Pişmiş tüm meyve + sebze atıkları

  2. Çay / Kahve posası

  3. Et, Balık / Peynir / Yumurta +kabuğu 

  4. Ekmek

  5. Narenciye 

  6. Soğan Kabukları






Bokashi kompostu içine neler atmamalısınız:


Sistemi bozan türler:


  1. Çürümüş / Bozulmuş / Küflenmiş / Böceklenmiş gıda

  2. Kokmuş / Ekşimiş gıda

  3. Tuzlu kuruyemiş kabukları


Sistemi bozmayan ama geç çözünenler:


  1. Ceviz / Badem vb kabukları

  2. Zeytin çekirdeği 

  3. Limon çekirdeği








Bokashi kompostunuzun içinde beyaz küf oluştuysa doğru, devam edin. Yeşil küf oluştuysa baştan başlamanız gerekiyor. 



Bokashi kovasına dökülen aktif madde bokashi kepeğinden bir görüntü. 


Başlamak için ihtiyacınız olan şeyler:


  • Bokashi kompost kovası

  • Bokashi kepeği ya da talaş ve laktobasil serumu (cilasız talaş olması önemlidir.)

  • Organik atık (gıda atığı, doğal atık vb.)





Biorfe kompost bidonları. 


Biorfe kompost kepeği.

Elde edecekleriniz:


  1. Fermente olmuş organik atıktan oluşan gübre

  2. Sıvı gübre (bitkilerinizde 1’e 100 oranında seyrelterek 2 sulamada 1 kullanabilirsiniz.)





Bokashi çayı dediğimiz sıvı gübrenin turşu suyu gibi görünmesi ve kokması gerekiyor. 


Dikkat edilmesi gerekenler:


  1. Bokashi kompostunuzu oda sıcaklığında saklamanız tavsiye edilir. (24°C)

  2. Kompost sıvısı 2 günde bir ya da gün aşırı kovadan alınır.

  3. Bu sıvı ancak seyretilerek kullanılmalıdır - yoksa bitkilere zarar verebilirsiniz. Seyreltmeyi de klorsuz su ile yapmanız gerekmektedir. 1 gece önceden musluk suyunu bekletirseniz klorsuz su elde edebilirsiniz.

  4. Elde ettiğiniz kompostu büyük bir saksının içine toprağın 20-30 cm altında kalacak şekilde gömüp 2 ay sonra bitkileriniz için kullanabilirsiniz.



Görsellerin çoğu EcoStore’dan alınmıştır. 



Bokashi kompostunun faydaları:


  1. Her türlü organik mutfak atıklarınızı değerlendirebilirisiniz.

  2. Gıda atıklarınızın katı atık sahasına gönderilmesi ve sera gazı salınımı yaratmasını önlersiniz.

  3. Uygulaması kolay, böceksiz, sineksiz, kokusuz bir kompost yapma yöntemi olarak şehirli için uygulanması oldukça kolaydır.

  4. Topraktaki mikrobiyel aktiviteyi arttırarak, toprak sağlığını, fiziksel yapısını iyileştirir.

  5. Toprağın içindeki organik materyerl sayısını arttırarak su tutum kapasitesini arttırır, bu özellikle kırsal alanda kullanılığında uzun vadede selleri engellemek için muazzam bir çözümdür.

  6. Topraktaki besinlerin sağlıklı halde bitkiler tarafından kullanılmasına yardımcı olur.



Şimdilik bokashi hakkında paylaşacaklarımız bu kadar. Kendi mutfağınızda veya balkonunuzda bokashi kitinizi kendi gıda atıklarınızla başlatmak için daha fazla beklemeyin. Hemen başlayın. Deneye yanıla siz de bu serüvene katıldığınızda hem çok şey öğrenecek, hem de sera gazı salınımınızı ve dolayısıyla karbon ayakizinizi düşürmenini keyfini yaşayacaksınız! 

Herkese iyi turşulamalar! 





Daha fazla bilgilenmek için: 
  1. BOKASHI 
  2. LAKTOBASIL SERUMU 


Bokashi kovası ve malzemeleri satın almak için: 
  1. ECOSTORE 
  2. BIORFE 
  3. KOKOPELLİ ŞEHİRDE 
  4. GOOD 4 TRUST